Sân bóng đá là gì, vai trò của sân thi đấu và tiêu chuẩn sân bóng đá như thế nào ?

Sân bóng đá là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong các trận đấu bóng đá. Đây là nơi mà các cầu thủ mang tới cho người hâm mộ những trận cầu kịch tính cùng các pha bóng hấp dẫn. 

1. Sân bóng đá là gì? Vai trò và sự phát triển của sân bóng đá qua các thời kỳ

1.1. Khái niệm sân bóng đá

Sân bóng đá là một sân thi đấu dành cho các vận động viên môn bóng đá, thường được sử dụng trong các giải đấu chuyên nghiệp và nghiệp dư. Sân bóng đá có dạng hình chữ nhật với lớp cỏ phủ khắp bề mặt (có thể là cỏ tự nhiên hoặc cỏ nhân tạo). Các khu vực trên sân sẽ được phân chia bởi các đường kẻ giới hạn theo quy định trong Luật bóng đá, bao gồm khu vực vòng cấm, khu vực giữa sân và khu vực đá phạt.

Sân bóng đá

1.2. Vai trò của sân bóng đá trong thi đấu

Sân bóng đá có vai trò rất quan trọng trong mỗi trận đấu. Dưới đây là một số vai trò chính của sân bóng đá:

• Khu vực diễn ra các trận đấu: Sân bóng đá là nơi diễn ra các trận đấu và là khu vực dành cho các cầu thủ thi đấu. Đây sẽ là nơi các cầu thủ triển khai chiến thuật của huấn luyện viên và mang tới cho khán giả những pha bóng hấp dẫn. 
• Ảnh hưởng đến chất lượng trận đấu: Sân bóng đá có thể mang các đặc điểm khác nhau như cỏ tự nhiên hoặc nhân tạo, độ bằng phẳng hoặc chịu các ảnh hưởng từ thời tiết. Tất cả các yếu tố này đều có thể ảnh hưởng đến chất lượng thi đấu của các cầu thủ trên sân. Một mặt sân chất lượng tốt sẽ giúp các cầu thủ thoải mái phối hợp, di chuyển. Ngược lại, khi mặt sân chịu sự tác động của thời tiết như trời mưa, mặt sân sẽ trở nên trơn trượt khiến các cầu thủ gặp nhiều khó khăn khi thi đấu.
• Quy định từng khu vực: Sân bóng đá được chia thành các khu vực như vùng cấm địa, vùng 5m50 và khu vực ngoài đường biên. Mỗi khu vực đều có vai trò và quy định riêng. Trong đó, khu cấm địa đóng vai trò quan trọng nhất và được bảo vệ bởi hàng phòng ngự và thủ môn.  
• Ảnh hưởng đến kết quả: Điều kiện của sân bóng đá có thể ảnh hưởng đến kết quả thi đấu của một đội. Một sân bóng đá có mặt cỏ tốt có thể mang lại lợi thế cho các đội sở hữu lối chơi thiên về kỹ thuật. Ngược lại, mặt sân gồ ghề và có mặt cỏ không tốt sẽ khiến nhiều đội bóng gặp khó khăn khi triển khai lối chơi, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến kết quả chung cuộc.

1.3. Sự phát triển của sân bóng đá qua các thời kỳ

Trải qua nhiều năm, sân bóng đá đã phát triển từ các bề mặt tự nhiên đến các sân cỏ nhân tạo. Sự nâng cấp về cơ sở hạ tầng cùng nhiều công nghệ mới đã góp phần tạo nên những sân bóng hiện đại ngày nay. Sự phát triển của sân bóng đá qua các thời kỳ có thể được phân chia thành các giai đoạn chính sau: 

• Giai đoạn sơ khai: Trong giai đoạn này, các trận đấu thường diễn ra trên các bề mặt tự nhiên hoặc bãi đất trống mà không có tiêu chuẩn cụ thể về bề mặt hay kích thước sân. Do đó, các trận đấu đôi khi sẽ được diễn ra trong không gian hạn chế hoặc trên các bãi cỏ, bãi đất công cộng.
• Giai đoạn tiêu chuẩn hóa: Khi bóng đá trở nên phổ biến và nhận được nhiều sự chú ý hơn, các quy định về kích thước và luật lệ dần được thiết lập, giúp đảm bảo tính công bằng và an toàn cho các trận đấu. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc tổ chức các giải đấu bóng đá.
• Cải thiện cơ sở hạ tầng: Sự phát triển của sân bóng đá không chỉ ở bề mặt sân mà còn bao gồm sự nâng cấp cơ sở hạ tầng xung quanh, bao gồm hệ thống đèn chiếu sáng, mái che, điều hoà không khí và các khu vực công cộng. Những sự cải thiện này đã cung cấp một môi trường bóng đá thoải mái và an toàn cho cầu thủ và khán giả.
• Sự chuyển đổi thành sân cỏ nhân tạo: Trong những năm gần đây, sân cỏ nhân tạo đã trở thành sự lựa chọn phổ biến hơn do sự bền bỉ và khả năng sử dụng linh hoạt hơn so với cỏ tự nhiên. Hiện tại, công nghệ sản xuất cỏ nhân tạo đang ngày càng phát triển giúp mang tới một bề mặt đồng đều và chất lượng cho các trận đấu.
• Các công nghệ mới: Hiện tại, nhiều công nghệ mới đã được tích hợp vào sân bóng đá để cải thiện chất lượng chuyên môn của trận đấu. Một số công nghệ đáng chú ý được áp dụng trong những năm qua có thể kể đến như Goal Line (dùng để xác định vị trí của bóng với vạch vôi), VAR (Công nghệ video hỗ trợ trọng tài) hay hệ thống bắt việt vị bán tự động (xác định vị trí của cầu thủ với hàng phòng ngự bằng mô phỏng 3D).

2. Các tiêu chuẩn kích thước và thi đấu của sân bóng đá theo quy định của FIFA

2.1. Quy chuẩn kích thước của sân bóng đá theo quy định

Bắt đầu từ năm 2008, IFAB (Uỷ ban Bóng đá Quốc tế) đã ra quyết định tiêu chuẩn hóa kích thước sân bóng đá với chiều dài là 105m và chiều rộng 68m (thay vì quy ước chiều dài từ 100m đến 110m và chiều rộng từ 64m đến 75m như trước). Cấu tạo của một sân bóng đá ngày nay bao gồm: 

Các vạch kẻ sân

• Khu vực thi đấu của các cầu thủ sẽ được giới hạn bởi 2 đường biên dọc và 2 đường biên ngang. Trái bóng sẽ chỉ được lăn trong khu vực được giới hạn này. 
• Đường thẳng kẻ dọc theo chiều ngang ở chính giữa 2 phần sân được gọi là vạch giữa sân. Đường kẻ này có nhiệm vụ chia đều 2 mặt sân cho mỗi đội. 
• Tại trung điểm đường giữa sân có một vòng tròn bán kính 9m15 được gọi là vòng tròn trung tâm. Tâm của vòng tròn này là chỗ đặt bóng để cầu thủ bắt đầu lại trận đấu sau mỗi hiệp hoặc sau một bàn thắng được ghi. 
• Các vạch kẻ giới hạn có độ dày không quá 12 cm.

Khung thành

Khung thành (hay còn được gọi là cầu môn) được đặt cân đối ở chính giữa đường biên ngang. Cầu môn được giới hạn bởi 2 cột gôn có khoảng cách 7m32 dọc theo vạch kẻ ngang. 2 cột dọc này sẽ có chiều cao 2m44 và được nối với nhau bởi xà ngang. Ở phía sau, khung thành sẽ được giăng lưới bằng các thiết bị chuyên dụng để mang lại lực căng phù hợp, khiến bóng không bị nảy lại sau mỗi cú dứt điểm thành bàn của cầu thủ. 

Kích thước sân bóng đá theo quy định của FIFA

Khu vực cấm địa

Phía trước mỗi khung thành là khu cấm địa, hay còn được gọi là vòng 16m50. Khu vực này có chiều dài dọc đường biên ngang với kích thước 40,3 m và chiều rộng 16,5 m. Ở giữa khu cấm địa cách khung thành 11 m là chấm đá phạt đền. Đây là nơi các cầu thủ thực hiện các cú sút phạt 11 mét. Khu cấm địa cũng là nơi duy nhất thủ môn được phép chơi bóng bằng tay.

Ở phía trong khu cấm địa còn có một hình chữ nhật nhỏ hơn với chiều dài dọc theo đường biên ngang có kích thước 18,3 m cùng chiều rộng 5,5 m. Khu vực này thường được gọi là khu 5 mét 50 và các cầu thủ không được phép va chạm với thủ môn trong phạm vi này.

Cột cờ góc và cung phạt góc

Ở mỗi góc sân sẽ được cắm một cột cờ góc với chiều cao tối thiểu là 1m50. Điểm cắm cột cờ góc sẽ là tâm của đường tròn bán kính 1m, được kẻ vào trong sân tạo thành 1/4 hình tròn. Đây là vị trí đặt bóng để thực hiện các quả phạt góc.

2.2. Các tiêu chuẩn liên quan đến sân bóng đá do FIFA quy định

FIFA có bộ luật chi tiết quy định về tiêu chuẩn các sân thi đấu đối với các giải mà họ quản lý. Các hạng mục này phải được kiểm tra thường xuyên và phải đạt tiêu chuẩn. Điều này giúp duy trì tính đồng nhất giữa các trận đấu.

Tiêu chuẩn về mặt cỏ: Chất lượng cỏ, chiều cao cỏ, độ ẩm, ...

Các quy định về mặt cỏ nhằm mục đích đảm bảo sân đấu đáp ứng được yêu cầu thi đấu và sự an toàn cho cầu thủ, đồng thời mang lại cảm giác thi đấu tốt nhất cho họ. Quy định của FIFA về tiêu chuẩn mặt cỏ trên sân gồm có:

• Chất lượng cỏ: FIFA yêu cầu sử dụng cỏ tự nhiên hoặc cỏ nhân tạo đạt tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo chất lượng mặt sân tốt nhất cho trận đấu. Cỏ tự nhiên phải được trồng và bảo dưỡng đúng cách, trong khi cỏ nhân tạo phải đạt chất lượng theo tiêu chuẩn của FIFA (FIFA Basic, FIFA Quality hoặc FIFA Quality Pro) 
• Chiều cao cỏ: Độ cao cỏ trên sân cũng là một hạng mục nằm trong quy định của FIFA. FIFA yêu cầu mức cỏ tối thiểu là 20mm và tối đa là 30mm. Đây là mức cỏ được coi là tối ưu để đảm bảo cả về mặt thẩm mỹ lẫn hiệu suất, giúp bóng lăn tự nhiên và giảm thiểu nguy cơ chấn thương cho cầu thủ.
• Độ ẩm: Cỏ trên sân cần được duy trì độ ẩm phù hợp. Việc chăm sóc đúng cách đóng vai trò quan trọng để cỏ luôn mềm mại và có độ đàn hồi tốt, không bị quá khô hoặc quá ướt. Điều này giúp bóng lăn ổn định và giảm thiểu nguy cơ trượt chân cho cầu thủ.
• Độ bằng phẳng: Mặt sân phải đảm bảo độ bằng phẳng nhất định trong mỗi trận đấu. Mặt sân không được có những chỗ lồi lõm hay lún sụt đột ngột. Việc thi đấu trên bề mặt sân không bằng phẳng có thể gây nguy hiểm cho cầu thủ và ảnh hưởng đến chất lượng trận đấu.
• Tình trạng cỏ: Cỏ trên sân cần được chăm sóc và bảo quản thường xuyên, đặc biệt là cỏ tự nhiên để tránh tình trạng cỏ khô héo, cỏ chết hoặc mọc không đều. Cỏ tự nhiên cần sự chăm sóc liên tục như cắt tỉa, bón phân và kiểm soát sâu bệnh.
• Hệ thống thoát nước: Sân cỏ cần có hệ thống thoát nước hiệu quả để đảm bảo cho sân không bị ngập úng khi có mưa lớn. Hệ thống này phải được thiết kế để nước thoát nhanh chóng, giữ cho mặt sân không bị đọng nước để sử dụng cho các trận đấu khi có mưa diễn ra.
• Kiểm tra định kỳ: FIFA thường yêu cầu ban tổ chức kiểm tra tình trạng mặt sân trước các trận đấu quan trọng để đảm bảo tất cả các tiêu chuẩn đều được đáp ứng. Các tiêu chuẩn này bao gồm kiểm tra chất lượng cỏ, độ cao cỏ, độ ẩm, độ bằng phẳng và hệ thống thoát nước.

Tiêu chuẩn về hệ thống chiếu sáng

Ngoài chất lượng cỏ, hệ thống chiếu sáng cũng nằm trong các hạng mục kiểm tra. FIFA cho biết, điều này đảm bảo khả năng quan sát tốt nhất cho trận đấu cũng như trải nghiệm xem truyền hình tại nhà. Dưới đây là một số yêu cầu cơ bản liên quan đến hệ thống chiếu sáng:

• Cường độ ánh sáng: Cường độ ánh sáng tối thiểu được yêu cầu tùy thuộc vào kích thước sân vận động và loại giải đấu. Đối với sân vận động sử dụng ánh sáng nhân tạo, cường độ ánh sáng tối thiểu thường là khoảng 500 lux (đơn vị đo ánh sáng). Tuy nhiên, đối với các trận đấu quan trọng hoặc trên các sân lớn, cường độ ánh sáng có thể cao hơn để đảm bảo tầm quan sát và chất lượng hình ảnh.
• Nhiệt độ màu: FIFA khuyến nghị sử dụng ánh sáng có nhiệt độ màu trong khoảng từ 5000 đến 6500 Kelvin để tăng cường sự rõ ràng và sắc nét của hình ảnh, làm cho các chi tiết trên sân được hiển thị một cách chân thực và sống động nhất.
• Chỉ số hoàn màu: FIFA thường yêu cầu sử dụng ánh sáng có chỉ số hoàn màu (CRI) tối thiểu là 80, đảm bảo rằng các cầu thủ và trọng tài có thể nhận biết màu sắc một cách chính xác. Chỉ số hoàn màu càng cao, hình ảnh sẽ càng trung thực hơn.
• Ổn định và không bị chói: Ánh sáng trên sân cần được phân bố đồng đều, ổn định trên toàn bộ diện tích sân và không được tạo ra bất kỳ hiện tượng chói mắt nào có thể gây khó khăn cho cầu thủ hoặc trọng tài trong việc theo dõi trận đấu và thực hiện các pha xử lý.
• Tuân thủ các quy định an toàn: Ngoài các yêu cầu về độ sáng, các sân vận động cũng cần tuân thủ các quy định an toàn về việc cài đặt và vận hành hệ thống ánh sáng hoạt động hiệu quả, ổn định trong suốt thời gian diễn ra các trận đấu.

3. Ưu nhược điểm của sân cỏ tự nhiên và sân cỏ nhân tạo

3.1. Ưu nhược điểm của sân cỏ tự nhiên

Sân cỏ tự nhiên là bề mặt sân được trồng từ cỏ thật thay vì sử dụng cỏ nhân tạo. Cỏ tự nhiên được ưa chuộng vì độ an toàn và khả năng đáp ứng tốt với các hoạt động thể thao. Tuy nhiên, sân cỏ tự nhiên cũng mang tới những ưu điểm và nhược điểm nhất định.

Ưu điểm:

• Độ an toàn: Sân cỏ tự nhiên thường đảm bảo tính an toàn cho các cầu thủ. Đất và cỏ tự nhiên có khả năng hấp thụ va đập tốt hơn so với các bề mặt nhân tạo. Điều này giúp cầu thủ giảm nguy cơ chấn thương khi thi đấu.
• Tính chân thực: Sân cỏ truyền thống tạo cảm giác tự nhiên và thân thiện. Đối với nhiều cầu thủ, thi đấu trên cỏ tự nhiên mang lại cảm giác chân thực hơn và thoải mái hơn so với cỏ nhân tạo. 
• Hấp thụ nước tốt: Sân cỏ tự nhiên thường có khả năng hấp thụ nước tốt hơn và hạn chế được tình trạng ngập úng khi trời mưa. Điều này giúp các cầu thủ vẫn có thể thi đấu trong điều kiện thời tiết không thuận lợi.
• Khả năng điều chỉnh linh hoạt: Sân cỏ tự nhiên có thể được cắt tỉa và bảo dưỡng để duy trì chất lượng cho trận đấu. Điều này giúp bề mặt sân luôn trong điều kiện tối ưu nhất. 

Đội tuyển Việt Nam thi đấu trên mặt cỏ tự nhiên tại SVĐ Quốc gia Mỹ Đình

 

Nhược điểm:

• Bảo dưỡng cao: Sân cỏ tự nhiên yêu cầu các chi phí liên quan như cắt tỉa định kỳ, tưới nước và cải tạo đất. Điều này đòi hỏi ngân sách lớn và sự chăm sóc thường xuyên.
• Bị ảnh hưởng bởi thời tiết: Sân cỏ tự nhiên có thể bị ảnh hưởng bởi thời tiết như mưa lớn hoặc tuyết rơi, gây ra tình trạng sân trơn trượt hoặc ngập nước, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng thi đấu.
• Nhanh xuống cấp: Sân cỏ tự nhiên dễ bị xuống cấp nhanh chóng trong quá trình sử dụng, đặc biệt là khi các trận đấu diễn ra liên tục hoặc từ việc tổ chức các sự kiện trên sân.
• Cần nhiều thời gian phục hồi: Trong trường hợp xuống cấp, sân cỏ tự nhiên cần một khoảng thời gian để phục hồi và trở lại trạng thái tốt nhất. Điều này có thể gây khó khăn trong việc duy trì lịch trình thi đấu.

3.2. Ưu nhược điểm của sân cỏ nhân tạo

Trong bóng đá hiện đại, sân cỏ tự nhiên đang dần được thay thế bởi mặt cỏ nhân tạo. Sân cỏ nhân tạo ngày càng phổ biến không chỉ ở các giải đấu nghiệp dư mà còn được áp dụng tại một số giải đấu chuyên nghiệp. Giống với cỏ tự nhiên, sân cỏ nhân tạo cũng tồn tại những ưu và nhược điểm nhất định.

Ưu điểm:

• Bền bỉ và đồng đều: Sân cỏ nhân tạo có khả năng chịu được áp lực tốt và có thể sử dụng thường xuyên mà không bị hỏng hóc như sân cỏ tự nhiên. Điều này giúp giảm chi phí bảo dưỡng và duy trì sân bãi, đồng thời đảm bảo được bề mặt sân luôn trong tình trạng tốt nhất cho các trận đấu. 
• Khả năng sử dụng lâu dài: Khác với cỏ tự nhiên, sân cỏ nhân tạo có thể sử dụng liên tục và không cần thời gian hồi phục sau mỗi trận đấu. Điều này cho phép tổ chức nhiều trận đấu liên tục
• Dễ chăm sóc: Việc duy trì sân cỏ nhân tạo ít tốn công sức hơn so với mặt cỏ tự nhiên. Cỏ nhân tạo không cần tưới nước, cắt tỉa và không gặp vấn đề về cỏ khô hay cỏ dài quá. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí bảo dưỡng.
• Khả năng chống chịu với thời tiết: Sân cỏ nhân tạo ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố thời tiết như nóng, lạnh hoặc ẩm ướt tốt hơn so với cỏ tự nhiên. Điều này giúp bề mặt sân luôn trong tình trạng tốt bất kể điều kiện thời tiết.

Messi ghi bàn trong một trận đấu của Inter Miami trên sân cỏ nhân tạo

Nhược điểm:

• Cảm giác và độ an toàn: Mặc dù các công nghệ hiện đại đã cải thiện rất nhiều, nhưng đa số các cầu thủ vẫn cho rằng cảm giác chơi trên sân cỏ nhân tạo không bằng mặt cỏ tự nhiên. Ngoài ra, mặt cỏ nhân tạo còn có độ trơn trượt cao hơn, từ đó tăng nguy cơ chấn thương cho cầu thủ.
• Nhiệt độ cao: Sân cỏ nhân tạo có thể giữ lại nhiệt độ cao hơn so với sân cỏ tự nhiên trong thời tiết nắng nóng. Điều này có thể gây khó chịu cho cầu thủ và ảnh hưởng tới chất lượng thi đấu.
• Chi phí đầu vào cao: Việc lắp đặt sân cỏ nhân tạo yêu cầu chi phí ban đầu lớn hơn so với việc trồng cỏ tự nhiên. Đây là điều mà không phải đơn vị nào cũng sẵn sàng đáp ứng.
• Khả năng tiếp xúc với hóa chất: Một số loại mặt cỏ nhân tạo có thể chứa các hợp chất hóa học độc hại, gây ra một số nguy cơ về sức khỏe khi tiếp xúc lâu dài.

4. Các kiểu sân bóng đá phổ biến

• Sân bóng đá 11 người: Đây là loại sân phổ biến nhất và thường được sử dụng cho các trận đấu chính thức và giải quốc tế như World Cup. Kích thước tiêu chuẩn của sân là 105m chiều dài và 68m chiều rộng.
• Sân bóng đá 7 người: Đây là phiên bản nhỏ hơn của sân 11 người và thường được gọi là sân mini, thích hợp cho các trận đấu nhỏ và giải đấu cấp trung. Kích thước thường là 45-65m chiều dài và 25-45m chiều rộng.
• Sân bóng đá 5 người: Đây là phiên bản nhỏ hơn của sân 7 người, sân 5 người thường được sử dụng cho các trận đấu bóng đá giao hữu và giải đấu nhỏ. Kích thước thường là 25-42m chiều dài và 15-25m chiều rộng.
• Sân futsal: Đây là loại sân đặc biệt được thiết kế cho trò chơi futsal, một biến thể nhanh chóng và kỹ thuật của bóng đá được diễn ra trong nhà thi đấu. Sân futsal thường có sàn nhân tạo với kích 40m chiều dài và 20m chiều rộng cùng trần cao tối thiểu 4m.
• Sân bãi biển: Bóng đá bãi biển là một biến thể của môn bóng đá trong đó trận cầu được diễn ra trên một bãi biển hoặc các hình thức sân cát. Sân bóng bãi biển thường không có giới hạn cụ thể về kích thước, nhưng sẽ nhỏ hơn so với sân truyền thống và có quy tắc chơi đặc biệt.

Bên cạnh các loại sân trên, kích thước sân bóng đá cũng có thể thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi của cầu thủ và loại giải đấu. Ngoài các trận đấu, sân bóng đá còn có thể sử dụng cho các mục đích như tổ chức hòa nhạc, đám cưới, lễ hội, các hoạt động thể dục, thể thao khác, và sự kiện cộng đồng.