Gareth Southgate là ai? Tổng quan sự nghiệp, chiến thuật của HLV Southgate

Gareth Southgate là huấn luyện viên bóng đá mang phong cách lãnh đạo điềm tĩnh và tầm nhìn chiến thuật sắc bén. Dưới sự dẫn dắt của ông, tuyển "Tam Sư" đã đạt được thành tích ấn tượng tại các giải đấu lớn như lọt vào bán kết World Cup 2018 và 2 kỳ chung kết Euro 2020 và 2024.  Cùng Chảo Lửa TV tìm hiểu đặc điểm, phong cách chiến thuật và những thành tựu nổi bật của vị chiến lược gia này.

1. Gareth Southgate là ai?

Gareth Southgate (ở Việt Nam thường gọi là Cửa Nam) sinh ngày 3/9/1970 là một cựu cầu thủ người Anh và hiện đang nghỉ ngơi sau khi từ chức huấn luyện viên tuyển Anh. Southgate từng thi đấu ở vị trí hậu vệ và tiền vệ trong sự nghiệp cầu thủ của mình. Ông bắt đầu sự nghiệp tại Crystal Palace và sau đó chuyển đến Aston Villa và Middlesbrough, nơi ông đã có nhiều thành công.

Southgate được biết đến nhiều nhất với vai trò huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia Anh. Ông đảm nhận vai trò này vào tháng 11/2016, sau một thời gian làm việc với đội U21 Anh. Dưới sự lãnh đạo của Southgate, đội tuyển Anh đã đạt được những thành tích đáng kể, bao gồm lọt vào bán kết World Cup 2018 và chung kết Euro 2020, 2024. Southgate nổi bật với phong cách huấn luyện điềm tĩnh, tập trung vào việc xây dựng một đội bóng mạnh mẽ cả về mặt tinh thần lẫn chiến thuật.

Southgate là huấn luyện viên đầu tiên thất bại 2 trận chung kết Euro liên tiếp trong lịch sử

2. Sự nghiệp cầu thủ của Southgate

Crystal Palace (1988-1995)

Gareth Southgate bắt đầu sự nghiệp cầu thủ chuyên nghiệp của mình tại Crystal Palace vào năm 1988. Tại đây, ông nhanh chóng chứng tỏ được tài năng và sự linh hoạt của mình, có thể chơi ở nhiều vị trí khác nhau trên sân. Ông góp phần giúp đội bóng giành chức vô địch giải Hạng Nhất Anh (nay là Championship) mùa giải 1993-1994, giúp Crystal Palace thăng hạng lên Premier League.

Aston Villa (1995-2001)

Năm 1995, Southgate chuyển đến Aston Villa với mức giá 2,5 triệu bảng Anh. Tại đây, ông tiếp tục phát triển sự nghiệp của mình, trở thành đội trưởng và là trụ cột của hàng phòng ngự đội bóng. Trong thời gian khoác áo Aston Villa, Southgate giúp đội bóng giành Cúp Liên đoàn Anh (League Cup) vào năm 1996. Ông cũng có mặt trong đội hình Aston Villa tham dự nhiều mùa giải Premier League, luôn là một trong những hậu vệ xuất sắc và đáng tin cậy.

Middlesbrough (2001-2006)

Năm 2001, Southgate chuyển đến Middlesbrough và nhanh chóng được bổ nhiệm làm đội trưởng. Tại đây, ông tiếp tục thể hiện phong độ ổn định và sự lãnh đạo xuất sắc. Dưới sự dẫn dắt của Southgate, Middlesbrough đã giành được Cúp Liên đoàn Anh vào năm 2004 và lần đầu tiên trong lịch sử câu lạc bộ tham dự trận chung kết UEFA Cup (nay là Europa League) vào năm 2006.

Gareth Southgate khi còn thi đấu cho Middlesbrough 

Đội tuyển quốc gia Anh (1995-2004)

Gareth Southgate cũng có một sự nghiệp quốc tế đáng chú ý khi khoác áo đội tuyển quốc gia Anh. Ông có tổng cộng 57 lần ra sân cho đội tuyển và tham dự nhiều giải đấu lớn như Euro 1996, World Cup 1998 và Euro 2000. Dù nổi tiếng với pha đá hỏng phạt đền trong loạt sút luân lưu tại Euro 1996, Southgate vẫn được nhớ đến như một cầu thủ tận tụy và luôn thi đấu hết mình vì màu cờ sắc áo.

Sự nghiệp cầu thủ của Gareth Southgate không chỉ được đánh dấu bởi những danh hiệu và thành tích, mà còn bởi tinh thần chuyên nghiệp, sự lãnh đạo và khả năng thích ứng với nhiều vai trò khác nhau trên sân. Những kinh nghiệm quý báu này đã trở thành nền tảng vững chắc cho sự nghiệp huấn luyện của ông sau này.

3. Sự nghiệp huấn luyện viên Southgate

Khởi đầu tại Middlesbrough (2006-2009)

Gareth Southgate được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng của Middlesbrough vào tháng 6 năm 2006, ngay sau khi giải nghệ. Quyết định này gây ra một số bất ngờ vì Southgate không có bằng huấn luyện viên UEFA Pro License tại thời điểm đó, yêu cầu cần thiết để dẫn dắt một đội bóng tại Premier League. Tuy nhiên, Middlesbrough đã xin được giấy phép tạm thời để ông có thể đảm nhiệm vai trò này.

Trong mùa giải đầu tiên 2006-07, dưới sự dẫn dắt của Southgate, Middlesbrough kết thúc ở vị trí thứ 12 tại Premier League Mùa giải thứ hai của Southgate tại Middlesbrough gặp nhiều khó khăn hơn. Đội bóng phải chiến đấu để tránh xuống hạng và cuối cùng kết thúc ở vị trí thứ 13, chỉ hơn nhóm xuống hạng vài điểm. Dù vậy, Southgate vẫn nhận được sự ủng hộ từ ban lãnh đạo câu lạc bộ.

Mùa giải 2008-09 là một thách thức lớn đối với Southgate và Middlesbrough. Đội bóng gặp nhiều khó khăn về phong độ và kết quả, dẫn đến việc họ bị rớt hạng xuống Championship sau khi kết thúc mùa giải ở vị trí thứ 19 trên bảng xếp hạng Premier League.

Southgate tiếp tục dẫn dắt Middlesbrough trong mùa giải 2009-10 tại Championship. Tuy nhiên, sau khởi đầu không ổn định và những áp lực ngày càng gia tăng, ông bị sa thải vào tháng 10 năm 2009, khi đội bóng đứng ở vị trí thứ 4 trên bảng xếp hạng Championship.

Dẫn dắt đội trẻ U21 Anh (2013-2016)

Vào tháng 8/2013, Gareth Southgate được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng đội tuyển U21 Anh, thay thế Stuart Pearce sau quãng thời gian nghỉ 3 năm kể từ khi bị Middlesbrough sa thải.

Dưới sự dẫn dắt của Southgate, đội tuyển U21 Anh thi đấu ấn tượng tại vòng loại U21 Euro 2015, thắng 9 trong tổng số 10 trận đấu và đứng đầu bảng. Tuy nhiên, tại giải đấu chính thức diễn ra ở Cộng hòa Séc, đội tuyển Anh bị loại từ vòng bảng sau khi chỉ giành được 3 điểm từ 3 trận đấu. Thành công lớn nhất của Southgate với đội tuyển U21 Anh là việc giành chức vô địch tại Toulon Tournament 2016, giải đấu dành cho các đội tuyển trẻ uy tín. Đội tuyển U21 Anh thể hiện phong độ xuất sắc, thắng cả 5 trận đấu, trong đó có trận chung kết thắng đội tuyển Pháp với tỷ số 2-1. Đây là lần đầu tiên sau 22 năm, đội tuyển U21 Anh giành được chức vô địch tại giải đấu này.

Dẫn dắt tuyển quốc gia Anh (2016-2024)

Vào tháng 9/2016, Southgate được chỉ định làm huấn luyện viên tạm quyền của đội tuyển quốc gia Anh sau khi Sam Allardyce từ chức. Với những kết quả tích cực trong thời gian ngắn, ông chính thức được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng vào tháng 11/2016.

Dưới sự dẫn dắt của Southgate, đội tuyển Anh đã có một chiến dịch World Cup 2018 thành công. Với lối chơi kỷ luật, tinh thần đoàn kết và chiến thuật hợp lý, đội tuyển Anh đã tiến vào bán kết lần đầu tiên kể từ năm 1990. Mặc dù để thua Croatia ở bán kết và Bỉ trong trận tranh hạng ba, nhưng việc lọt vào bán kết đã được coi là một thành công lớn và mang lại niềm hy vọng mới cho người hâm mộ bóng đá Anh.

Tại Euro 2020, đội tuyển Anh đã có một hành trình ấn tượng. Đội bóng đã lọt vào trận chung kết của giải đấu lớn lần đầu tiên kể từ năm 1966. Mặc dù để thua Ý trong loạt sút luân lưu ở trận chung kết, nhưng việc lọt vào chung kết đã củng cố vị thế của Southgate và đội tuyển Anh trên đấu trường châu Âu.

Tại World Cup 2022, Southgate tiếp tục dẫn dắt đội tuyển Anh với hy vọng mang về chức vô địch thế giới lần thứ hai cho "Tam Sư". Mặc dù đội tuyển Anh đã thi đấu ấn tượng ở vòng bảng nhưng họ dừng bước ở tứ kết sau khi để thua Pháp với tỷ số 1-2.

2 năm sau đó, tại Euro 2024 Southgate lại một lần nữa giúp tuyển Anh vào được trận chung kết. Tuy nhiên vinh quang lại một lần nữa lánh mặt ông và các học trò khi bị Tây Ban Nha đánh bại với tỉ số 2-1. Sau thất bại đó, Southgate chính thức đệ đơn từ chức với tuyển Anh và được FA chấp thuận.

Southgate ăn mừng khi tuyển Anh vào chung kết Euro 2024

4. Chiến thuật của Gareth Southgate

Phong cách chơi

Trong quá trình chuẩn bị cho World Cup 2018, đội tuyển Anh đã sử dụng sơ đồ ba hậu vệ, giống như khi Glenn Hoddle là huấn luyện viên 20 năm trước và Southgate thường là một trong những trung vệ của ông. Kieran Trippier và Ashley Young được chọn làm cầu thủ chạy cánh nhờ khả năng đưa ra những quả tạt chính xác từ các khu vực rộng và tình huống cố định, khi đội tuyển Anh đạt hiệu quả cao nhất.

Harry Kane được hỗ trợ bởi Raheem Sterling trong một cặp tiền đạo và những pha di chuyển lên phía trước của Dele Alli – thường được thực hiện khi Sterling lùi lại để tham gia vào các pha phối hợp làm tăng mối đe dọa từ các quả tạt. Với Henderson luôn là tiền vệ phòng ngự duy nhất của họ, Lingard chuyển đổi giữa lối chơi thận trọng. Khi cả hai cầu thủ chạy cánh tiến lên, Lingard lùi sâu hơn để hỗ trợ việc phá vỡ tuyến tiền vệ đối phương, khi anh di chuyển lên phía trước để tạo ra cơ hội, Sterling lùi sâu hơn để nhận bóng ở vai trò lui sâu và Alli di chuyển ra biên để dự đoán các quả tạt tấn công hoặc tạo không gian cho đồng đội xoay vòng và di chuyển vào.

Southgate thường sử dụng sơ đồ 3 hậu vệ cho tuyển Anh

Dù hệ thống đó đã giúp họ tiến vào bán kết World Cup 2018 – lần đầu tiên đội tuyển Anh lọt vào bán kết của một giải đấu lớn kể từ khi Southgate thi đấu dưới thời Terry Venables tại Euro 1996, hoặc của một kỳ World Cup kể từ Italia 19990 dưới thời Sir Bobby Robson – sơ đồ bốn hậu vệ đã trở lại trong phần lớn các trận đấu vòng loại Nations League và Euro 2020 đầu tiên của họ. Những xoay vòng tương tự như của đội U21 Anh cũng quay trở lại. Khi tham gia Nations League lần thứ hai, sơ đồ ba hậu vệ được tái sử dụng qua sơ đồ 3-4-3, trong đó Declan Rice và Kalvin Phillips bắt đầu hình thành cặp tiền vệ phòng ngự.

Có khả năng việc phát triển của nhiều tiền vệ sáng tạo – như Mason Mount, Jack Grealish, Phil Foden và James Maddison – kể từ World Cup 2018 đã góp phần vào việc Southgate kiên trì với một cấu trúc cho phép hai tiền vệ được chọn làm việc qua các hành lang cánh. Marcus Rashford và Sterling cũng hoạt động từ những vai trò hẹp hơn, mặc dù từ những vai trò đó, họ vẫn có thể chơi cao hơn. Cũng có những lần Mount xuất hiện trong cặp tiền vệ phòng ngự trước khi tiến lên để cung cấp một số cầu thủ bổ sung giữa các tuyến, và khi đội tuyển Anh xây dựng với sự quyết liệt hơn. Những động thái của Mount tương tự như những gì Lingard đã thể hiện trong sơ đồ 3-5-2 trước đó, nhưng không giống như trong sơ đồ 3-5-2 đó, hai số 10 của Anh xoay vòng với các cầu thủ chạy cánh bên ngoài họ, cũng đã có những thử nghiệm xa hơn với sơ đồ 4-2-3-1 lâu dài.

Phòng ngự và pressing

Phần lớn các bàn thua của đội tuyển quốc gia Anh dưới thời Southgate xuất phát từ các lỗi cá nhân khi Anh cố gắng chơi từ hàng phòng ngự, hoặc khi các vị trí phòng ngự không được bố trí tốt khi đối đầu với các tiền đạo chạy chỗ phía sau. Đã có những trường hợp khi đội tuyển Anh sử dụng hệ thống phòng ngự với sơ đồ bốn hậu vệ và sử dụng mid-block, các lỗi tương tự như đã thấy ở đội U21 lại xuất hiện, góp phần vào việc sử dụng sơ đồ ba hậu vệ và các cầu thủ chạy cánh sau đó. Cầu thủ bổ sung trong hàng phòng ngự trung tâm được hỗ trợ bởi các cầu thủ chạy cánh sẵn sàng lùi về phòng ngự và mạnh mẽ khi phòng ngự một đối một và bọc lót cột xa.

Việc sử dụng Kyle Walker như một trung vệ thứ 3 đã mang lại cho đội tuyển Anh tốc độ mà họ thiếu trong những khoảnh khắc chuyển đổi – đặc biệt khi sử dụng hàng phòng ngự cao – nhờ khả năng bọc lót của anh trong các khoảng trống phía sau khi họ áp dụng pressing cao hoặc khi mất bóng khi cố gắng tạo cơ hội trong nửa sân tấn công. John Stones, Harry Maguire và Eric Dier, so sánh, dễ bị tổn thương hơn trước các tiền đạo có thể lực.

Các cầu thủ tuyển Anh thực hiện pressing ngay từ tuyến trên

Sơ đồ 3-5-2 cũng có hàng tiền vệ trung tâm, như khi họ có bóng, có khả năng thích ứng với các yêu cầu của tình huống đang diễn ra. Hai tiền vệ tạo thành hàng rào đầu tiên để che chắn các tiền vệ đôi đối phương mà Anh gặp phải, khi đối thủ xây dựng xung quanh họ và tiến bóng qua hàng tiền vệ, Young và Trippier lùi về phòng ngự, đóng góp vào việc sử dụng hàng phòng ngự thấp. Khi một tiền vệ tấn công buộc phải pressing rộng, các khoảng trống lớn hơn xuất hiện trước hàng phòng ngự trung tâm, đảm bảo rằng nếu tiền vệ tấn công khác không lùi lại, sơ đồ 3-5-2 của Southgate gặp phải các sự mất cân đối phòng ngự tương tự như đã thấy ở sơ đồ 4-3-3.

Sơ đồ 3-4-3 của Southgate cung cấp sự linh hoạt để chuyển thành 5-4-1, trong đó hai số 10 được chọn cùng với tiền đạo cắm cung cấp sự bọc lót phòng ngự tốt hơn, mặc dù chỉ có một tiền đạo có thể cố gắng bao phủ hai tiền vệ phòng ngự. Hai tiền vệ phòng ngự của Anh được đặt vị trí để cả hỗ trợ tấn công trung lộ và bọc lót phía trước hàng phòng ngự ba người. Việc sử dụng ba tiền đạo cũng đảm bảo một pressing cao hiệu quả hơn nhờ việc bao phủ trung tâm sân và các hành lang trong tốt hơn, và sự hỗ trợ trễ hơn từ các cầu thủ chạy cánh.

Các chuyển động tương tự tồn tại trong cả sơ đồ 4-2-3-1 và 3-4-3. Sự khác biệt lớn nhất là việc loại bỏ số 10 khỏi sơ đồ 4-2-3-1, và do đó thêm một trung vệ, mà sự có mặt của người này khuyến khích các cầu thủ chạy cánh trong sơ đồ 3-4-3 tiến lên sớm hơn – và kéo theo đó là hai số 10 di chuyển gần hơn với tiền đạo để hỗ trợ anh ta. Cuối cùng, sự bảo vệ các khu vực trung tâm khi đối thủ xây dựng bóng ở các khu vực sâu hơn và bọc lót các pha chơi trực tiếp ở giai đoạn đầu và thứ hai nhằm vượt qua pressing của ba tiền đạo Anh.

Southgate đã thay đổi sơ đồ 3-5-2 thành 4-3-3 từ World Cup 2018 sang Euro 2020

5. Gareth Southgate có đặc điểm gì nổi bật?

Khả năng phát triển cầu thủ trẻ

Trước khi trở thành HLV đội tuyển quốc gia Anh, Southgate đã có nhiều năm kinh nghiệm làm việc với đội U21 Anh. Trong thời gian này, ông đã giúp nhiều cầu thủ trẻ phát triển kỹ năng và tư duy chiến thuật, đồng thời xây dựng một môi trường thi đấu tích cực và hỗ trợ.

Southgate đã trao cơ hội cho nhiều cầu thủ trẻ được thi đấu ở cấp độ đội tuyển quốc gia. Ông không ngại gọi lên những cầu thủ trẻ triển vọng và cho họ cơ hội thi đấu ở các trận đấu quan trọng, giúp họ tích lũy kinh nghiệm và phát triển bản thân. Những cầu thủ như Marcus Rashford, Jadon Sancho, Mason Mount, Phil Foden, Bukayo Saka, và Declan Rice đều đã được trao cơ hội dưới thời Southgate và trở thành những trụ cột và góp công không nhỏ cho vị trí Á quân của tuyển Anh tại Euro 2020.

Southgate không chỉ tập trung vào phát triển các cá nhân mà còn xây dựng một đội hình trẻ trung và năng động. Sự kết hợp giữa các cầu thủ trẻ và những cầu thủ có kinh nghiệm giúp đội tuyển Anh trở nên cân bằng và có khả năng thi đấu tốt ở các giải đấu lớn.

 Sơ đồ chiến thuật linh hoạt

Southgate không bị ràng buộc vào một sơ đồ chiến thuật cụ thể mà sẵn sàng thay đổi tùy theo đối thủ và hoàn cảnh trận đấu. Các sơ đồ thường được ông sử dụng bao gồm 4-3-3, 4-2-3-1, 3-4-3 và 3-5-2. Mỗi sơ đồ này đều có những ưu điểm riêng và được chọn lựa dựa trên mục tiêu chiến thuật cụ thể trong từng trận đấu. Southgate luôn cố gắng tối ưu hóa tài năng và điểm mạnh của từng cầu thủ trong đội hình. Ví dụ, khi sử dụng sơ đồ 3-4-3, ông có thể tận dụng tốc độ và khả năng tấn công của các cầu thủ cánh như Kieran Trippier và Kyle Walker, đồng thời tăng cường sự chắc chắn ở hàng phòng ngự với ba trung vệ.

Dưới thời Southgate, đội tuyển Anh không chỉ mạnh mẽ trong phòng ngự mà còn rất linh hoạt trong tấn công. Ông khuyến khích các cầu thủ tấn công sáng tạo và linh hoạt trong việc di chuyển và hoán đổi vị trí. Điều này giúp đội bóng có nhiều phương án tấn công khác nhau và khó bị bắt bài. Một trong những chiến thuật quan trọng của Southgate là áp dụng pressing cao, gây áp lực lên đối thủ ngay từ phần sân đối phương. Điều này giúp đội tuyển Anh kiểm soát trận đấu, giành lại quyền kiểm soát bóng nhanh chóng và tạo ra nhiều cơ hội ghi bàn.

Sự tôn trọng và chuyên nghiệp

Southgate luôn giữ một thái độ điềm đạm và tự tin, ngay cả trong những tình huống căng thẳng. Ông không chỉ lãnh đạo bằng các quyết định chiến thuật mà còn bằng cách giữ một thái độ bình tĩnh và kiên nhẫn, tạo ra một môi trường thi đấu thoải mái cho các cầu thủ. Southgate luôn thể hiện sự tôn trọng đối với tất cả các cầu thủ, dù họ là ngôi sao lớn hay những cầu thủ trẻ mới lên tuyển. Ông thường xuyên trao đổi và lắng nghe ý kiến của các cầu thủ, tạo ra một cảm giác đoàn kết và tin tưởng trong đội.

Ông duy trì một mối quan hệ tốt với truyền thông và người hâm mộ. Ông luôn trả lời các câu hỏi của báo chí một cách chân thành và tôn trọng, đồng thời thể hiện sự biết ơn đối với sự ủng hộ của người hâm mộ. Southgate luôn làm việc một cách chuyên nghiệp và chuẩn bị kỹ lưỡng cho mỗi trận đấu. Ông dành nhiều thời gian để nghiên cứu đối thủ, phát triển chiến thuật và đảm bảo rằng đội bóng của mình luôn ở trạng thái tốt nhất.

6. Thành tích và danh hiệu đạt được

6.1 Khi còn là cầu thủ

Crystal Palace

Football League First Division: 1993–94.

Aston Villa

Football League Cup: 1995–96.

Middlesbrough

Football League Cup: 2003–04.

Tuyển quốc gia Anh

Tournoi de France: 1997.

6.2 Khi làm huấn luyện viên

U21 Anh

Toulon Tournament: 2016.

Tuyển quốc gia Anh

Á quân UEFA Euro: 2020, 2024.

Trên đây là những thông tin về huấn luyện viên Gareth Southgate, qua bài viết Chảo Lửa TV, website trực tiếp bóng đá hàng đầu tại Việt Nam hy vọng các bạn có thể hiểu thêm về sự nghiệp của huấn luyện viên này.