Bóng đá là gì? Giới thiệu về môn thể thao vua

Bóng đá là bộ môn thể thao thu hút hàng triệu người trên toàn thế giới nhờ sự hấp dẫn và kịch tính. Hiện tại, có khoảng 250 triệu người chơi ở hơn 200 quốc gia, biến bóng đá thành môn thể thao phổ biến nhất hành tinh.

1. Bóng đá là gì?

Bóng đá (hay còn được gọi là túc cầu, đá bóng, đá banh) là một môn thể thao tập thể thi đấu được chia thành hai đội. Đá bóng sử dụng một quả bóng, người chơi trên sân là các cầu thủ, trong đó mỗi đội sẽ cố gắng đưa bóng vào lưới của đối phương để ghi bàn. Trò chơi này thường được diễn ra trên một sân cỏ rộng và mỗi đội sẽ có một thủ môn để ngăn chặn bóng vào lưới. Hình thức chơi này còn được gọi là trận thi đấu, thông thường có 2 hiệp thi đấu chính thức diễn ra sau giờ nghỉ giải lao với số phút được quy định theo thể thức thi đấu. Trên thế giới, bóng đá không chỉ là một môn thể thao mà còn mang tính biểu tượng cho văn hóa của nhiều quốc gia.

2. Bóng đá ra đời từ khi nào ?

Trên thế giới, các môn thể thao tương tự với bóng đá hiện đại (với mục đích đưa bóng vào khung thành đối phương) đã xuất hiện từ rất lâu. Tuy nhiên, nguồn gốc chính thức của bóng đá ngày nay được gắn liền với nước Anh từ cuối thế kỷ 19. Vào thời điểm này, các trường đại học và câu lạc bộ thể thao tại Anh đã bắt đầu tổ chức các trận đấu bóng đá với những quy tắc cụ thể. Quy tắc đầu tiên được thống nhất chính thức vào năm 1863 bởi Hiệp hội bóng đá Anh (The Football Association). Đây cũng là bộ luật đầu tiên của bóng đá.

Từ đó, bóng đá lan rộng nhanh chóng trên khắp thế giới với việc thành lập các liên đoàn bóng đá quốc gia và quốc tế. Vào năm 1904, Liên đoàn Bóng đá Quốc tế FIFA được thành lập để quản lý và điều hành bóng đá trên toàn cầu.

3. Những thể thức, cấp độ và hình thức thi đấu của bóng đá

3.1. Thể thức thi đấu

Trải qua nhiều năm hình thành và phát triển, bóng đá đã trình làng nhiều thể thức thi đấu khác nhau sao cho phù hợp với từng bối cảnh giải đấu. Cho tới thời điểm hiện tại, các giải đấu trên thế giới thường áp dụng các thể thức thi đấu sau:

• Đấu vòng tròn: các đội sẽ thi đấu 1 hoặc 2 lượt trận với tất cả các đội tham dự. Đội vô địch hoặc đội đi tiếp vào vòng sau sẽ được xác định dựa trên kết quả của từng trận đấu. 
• Đấu loại trực tiếp: Khi các đội thi đấu với nhau, đội thua trận sẽ bị loại ngay lập tức khỏi giải đấu.
• Đấu vòng bảng + knock-out: Đây là hình thức thi đấu kết hợp giữa hai thể thức đấu vòng tròn và đấu loại trực tiếp. Theo đó, các đội tham dự sẽ được chia đều ra mỗi bảng để thi đấu vòng tròn. Các đội xuất sắc nhất mỗi bảng sẽ được tham dự vòng đấu loại trực tiếp.

3.2. Các cấp độ giải đấu

Dựa vào quy mô và tổ chức, các giải bóng đá sẽ được phân chia thành các cấp độ khác nhau như giải Quốc gia, giải châu lục hay giải quốc tế. Trong đó, mỗi cấp độ sẽ sở hữu các đặc điểm như sau: 

1. Giải Quốc gia: đây là hệ thống giải đấu dành cho các câu lạc bộ trong một quốc gia. Cấp độ này sẽ bao gồm các giải vô địch quốc gia (thi đấu vòng tròn tính điểm), Cúp Quốc gia (đấu loại trực tiếp) và trận tranh siêu cúp Quốc gia (diễn ra giữa đội vô địch quốc gia và siêu cúp Quốc gia). 
2. Giải châu lục: đây là hệ thống giải đấu dành cho các đội bóng (câu lạc bộ hoặc đội tuyển Quốc gia) trong cùng một châu lục. 
3. Giải Quốc tế: đây là hệ thống giải đấu dành cho các đội bóng (câu lạc bộ hoặc đội tuyển Quốc gia) đến từ nhiều châu lục. 

Hiện tại, hệ thống giải đấu bóng đá Việt Nam có hai giải đấu chuyên nghiệp, bao gồm V-League 1 và V-League 2. Các đội tham dự V-League 1 và V-League 2 sẽ được tham dự Cúp Quốc gia, từ đó chọn ra đội vô địch của 2 giải đấu để tham dự trận tranh Siêu cúp Quốc gia.

Ngoài ra, hệ thống giải đấu bóng đá Việt Nam còn bao gồm một giải đấu bán chuyên nghiệp (Giải bóng đá hạng Nhì Quốc gia) và một giải đấu nghiệp dư (Giải bóng đá hạng Ba Quốc gia). Tất cả các câu lạc bộ nếu thi đấu tốt tại 2 giải đấu này đều có cơ hội được tham dự V-League 1 và V-League 2.

Bên cạnh đó, ở cấp độ quốc tế và châu lục, đội tuyển bóng đá Quốc gia Việt Nam cũng tham dự nhiều giải đấu như Giải vô địch Đông Nam Á, Cúp bóng đá châu Á hay vòng loại Giải vô địch bóng đá thế giới.

Trên thế giới hiện nay có rất nhiều giải đấu bóng đá chuyên nghiệp được tổ chức để mang đến cơ hội tranh tài cho những cầu thủ hay các đội bóng lớn. Trong đó nổi bật nhất là những giải đấu lớn thuộc hệ thống của FIFA và những giải vô địch quốc gia thuộc các nước có nền bóng đá phát triển nhất thế giới.Dưới đây là một số giải đấu được người hâm mộ quan tâm và theo dõi nhiều nhất:

• Giải Vô Địch Bóng Đá Thế Giới (FIFA World Cup): Được tổ chức mỗi 4 năm, là sân chơi quốc tế cho các đội tuyển quốc gia hàng đầu. Đây là giải đấu lớn nhất thu hút sự quan tâm của hàng tỉ người hâm mộ trên toàn thế giới.
• Giải vô địch bóng đá châu Âu (UEFA EURO): Là giải đấu cấp độ đội tuyển quốc gia dành cho các nước tại châu Âu và được tổ chức 4 năm 1 lần.
• Cup bóng đá Nam Mỹ (Copa America): Là giải đấu cấp độ đội tuyển quốc gia dưới sự quản lý của CONMEBOL (Liên đoàn Bóng đá Nam Mỹ) và được tổ chức 4 năm 1 lần.
• UEFA Champions League: Giải đấu câu lạc bộ hàng đầu ở châu Âu, với sự tham gia của nhiều đội bóng hàng đầu từ khắp các quốc gia châu Âu.
• Premier League, La Liga, Serie A, Bundesliga, Ligue 1: Là các giải đấu quốc gia hàng đầu ở Anh, Tây Ban Nha, Ý, Đức và Pháp. Các giải đấu này luôn thu hút sự chú ý lớn từ người hâm mộ toàn cầu.
• Cúp Quốc Gia: Giải đấu quốc gia giữa các đội bóng trong một quốc gia nhất định.

Quang Hải thực hiện siêu phẩm "cầu vồng tuyết" tại Thường Châu (Giải U23 Châu Á 2018)

Ngoài ra, trên thế giới còn bao gồm các giải đấu khu vực và lục địa như Cúp bóng đá châu Phi, Giải vô địch bóng đá CONCACAF, Giải bóng đá vô địch thế giới các câu lạc bộ và nhiều giải đấu khác trên toàn cầu.

3.3. Các hình thức thi đấu của bóng đá

Ngoài các giải truyền thống dành cho sân 11 người, bóng đá còn sở hữu nhiều loại hình thi đấu khác nhau. Dưới đây là một số hình thức thi đấu phổ biến khác của bóng đá:

• Bóng đá sân 7 người: Tương tự bóng đá 11 người, nhưng với số lượng cầu thủ giảm xuống 7 người mỗi đội. các đội sẽ thi đấu trên sân hình chữ nhật với một khung thành ở mỗi bên. Mục tiêu là ghi bàn vào khung thành đối phương. Đội nào có số bàn thắng nhiều hơn sẽ giành chiến thắng.
• Futsal (bóng đá 5 người): Trận đấu được diễn ra trong phòng thể thao với trái bóng và sân đấu nhỏ hơn.
• Bóng đá bãi biển: Được chơi trên cát, thường gặp tại các bãi biển. Trong các giải chính thức, bộ môn này có 5 cầu thủ mỗi đội.
• Bóng đá đường phố (Street Football): Đây là bộ môn không chính thức, thường diễn ra trên các sân đường phố và có nhiều biến thể, ví dụ như tâng bóng đường phố (Freestyle Football).

Cổ động viên Real Madrid ăn mừng chiến thắng cúp C1 2024

4. Luật chơi bóng đá như thế nào?

Bóng đá là một trong những môn thể thao phổ biến nhất trên thế giới với luật chơi được thiết lập để đảm bảo tính công bằng và sự an toàn cho tất cả các cầu thủ.

4.1. Quy định về Cầu thủ 

Mỗi trận đấu bóng đá sẽ bao gồm 2 đội, mỗi đội gồm có 11 cầu thủ thi đấu chính thức trên sân. Trong đó, thủ môn là người duy nhất được phép chơi bóng bằng tay trong khu cấm địa phía trước khung thành. Trong trận đấu, vai trò của mỗi cầu thủ sẽ phụ thuộc vào vị trí thi đấu trên sân, cụ thể như sau:

• Vị trí tiền đạo: Ghi bàn và tạo cơ hội cho đội bóng.
• Vị trí tiền vệ: Thường có nhiệm vụ tiếp nhận bóng và chuyền bóng.
• Vị trí hậu vệ: Bảo vệ khung thành và ngăn chặn đợt tấn công của đối thủ
• Vị trí thủ môn: Bảo vệ khung thành, ngăn chặn cú sút của đối phương.

Bên cạnh các cầu thủ chính thức, mỗi đội còn có một số cầu thủ dự bị để thay thế khi cần thiết. Thông thường, mỗi đội chỉ được phép thay đổi 3 cầu thủ trong 1 trận đấu chính thức.

4.2. Quy định về Thời gian thi đấu

Một trận thi đấu bóng đá thông thường diễn ra trong hai hiệp đấu, mỗi hiệp sẽ có 45 phút và được ngăn cách bằng 15 phút nghỉ giữa hiệp. Sau khi hết hiệp 1, hai đội bóng sẽ tiến hành đổi sân cho nhau. Trong các tình huống phải dừng bóng hoặc bóng ra ngoài sân, trọng tài sẽ tính thêm giờ, thời gian chết này sẽ được chơi bù vào cuối mỗi hiệp đấu.

Trong các giải đấu với thể thức vòng tròn, một trận đấu có thể kết thúc với tỉ số hòa. Tuy nhiên, trong các trận đá loại trực tiếp, nếu kết thúc 90 phút của 2 hiệp chính mà 2 đội vẫn hòa, họ sẽ phải thi đấu thêm 2 hiệp phụ liên tiếp, mỗi hiệp 15 phút không có nghỉ giữa giờ. Nếu hết 2 hiệp phụ mà kết quả vẫn hòa, hai đội sẽ phải thi đá luân lưu 11m để xác định đội giành chiến thắng.

4.3. Quy định về đội chiến thắng

Khi trận đấu giữa 2 đội kết thúc, đội nào ghi nhiều bàn thắng hơn vào lưới đối thủ sẽ là đội giành chiến thắng. Nếu cả hai đội ghi được số bàn thắng bằng nhau, tỷ số hòa sẽ được công nhận hoặc trận đấu sẽ bước vào hiệp phụ hay loạt sút luân lưu tùy theo thể thức thi đấu.

4.4. Các lỗi thường gặp trong bóng đá

Luật bóng đá đóng vai trò quan trọng trong việc mang lại các yếu tố công bằng cho các trận đấu. Các lỗi trong bóng đá thường xuất hiện là câu giờ, đẩy người, kéo áo, xoạc sau hay để bóng chạm tay,.... Đội có cầu thủ vi phạm sẽ chịu cú đá phạt trực tiếp hoặc đá phạt đền từ phía đối phương. Để cảnh cáo cầu thủ phạm lỗi, trọng tài sẽ tiến hành nhắc nhở, nặng hơn là phạt thẻ vàng và nặng nhất là phạt thẻ đỏ. Cầu thủ bị phạt 2 thẻ vàng hoặc 1 thẻ đỏ trực tiếp sẽ phải ra khỏi sân và không được thay thế bằng cầu thủ dự bị.

Để giám sát và đưa ra hình phạt khi cần thiết, các trận đấu sẽ có 1 tổ trọng tài bao gồm 1 trọng tài chính và 2 trọng tài biên. Trọng tài có toàn quyền điều khiển trận đấu theo các quy định của Luật bóng đá. Ngoài ba trọng tài làm việc trên sân còn có một trọng tài thứ tư quản lý việc thay người, theo dõi thời gian đá bù giờ và thay thế trọng tài trên sân trong trường hợp cần thiết.

4.5. Quy định về sân đấu

Ngoài những yếu tố chuyên môn, sân bóng cũng là một trong những yếu tố quan trọng trong một trận bóng đá. Một sân đá banh tiêu chuẩn cho các trận đấu có dạng hình chữ nhật và được giới hạn bằng các đường biên. Trong đó, 2 cạnh dài của sân bóng được gọi là 2 đường biên dọc, hai cạnh còn lại là đường biên ngang. Ở chính giữa hai đường biên ngang là khung thành có dạng chữ nhật và thường được giăng lưới để dễ phân biệt tình huống bóng vào khung thành hay ra ngoài. 

Phía trước mỗi khung thành là khu cấm địa. Ở giữa khu vực này cách khung thành 11 m là điểm đá phạt đền, nơi các cầu thủ thực hiện các cú sút phạt đền khi bị đối phương phạm lỗi trong khu vực cấm địa. Khu cấm địa cũng là nơi duy nhất thủ môn được quyền dùng tay chơi bóng. Ở phía trong khu cấm địa có một hình chữ nhật nhỏ hơn, đây là nơi mà cầu thủ đối phương tham gia tấn công không được phép va chạm trực tiếp với thủ môn đang trấn giữ khung thành.

4.6. Quy định về trang phục

Tương tự như các môn thể thao khác, bóng đá cũng có những quy định riêng về trang phục thi đấu. Theo đó, bộ đồ thi đấu của các cầu thủ thường bao gồm áo thi đấu (có cánh tay), quần đùi (quần soóc), tất cao cổ, giày, bảo vệ ống đồng, găng tay cho thủ môn. Mỗi cầu thủ sẽ được trang bị một số áo riêng để trọng tài hay người xem nhận diện tốt hơn. Cầu thủ thi đấu trên sân không được sử dụng các đồ vật có thể gây nguy hiểm cho cầu thủ đối phương như vòng, dây chuyền hoặc đồng hồ đeo tay.
 

4.7 Quy định về trọng tài

Trọng tài là điều khiển và kiểm soát các trận đấu. Mỗi trận cầu sẽ có các trọng tài thực hiện nhiệm vụ giám sát và thực thi các điều lệ trong luật bóng đá. Trong các trận đấu chính thức, trọng tài sẽ có một số quyền hạn và nghĩa vụ như:

• Tạm ngừng, đình chỉ hoặc hoãn lại trận đấu nếu xuất hiện các hành vi gây cản trở trận đấu
• Tạm dừng trận đấu nếu thấy có cầu thủ đang bị chấn thương nặng cần phải được chăm sóc. 
• Phạt những cầu thủ đã phạm lỗi với biện pháp cảnh cáo bằng thẻ vàng, đuổi khỏi sân bằng thẻ đỏ và phải thực hiện khi bóng đã ở ngoài cuộc;

Bên cạnh đó, trọng tài chính sẽ được nhận những sự hỗ trợ từ các trợ lý trọng tài. Nhiệm vụ của trợ lý trọng tài nói chung bao gồm việc xem bóng đã rời sân chưa, cùng với đó là việc đội nào được quyền phát bóng, ném bóng, bắt tình huống việt vị xảy ra và tư vấn cho trọng tài chính trong các pha bóng vượt ngoài tầm nhìn của họ. 

Mời quý vị và các bạn theo dõi trực tiếp các trận đấu bóng đá được phát sóng miễn phí trên Chảo Lửa TV.